Rất nhiều ý kiến nghi ngại của đại diện các trường ĐH, CĐ, cán bộ quản lý, giảng viên tiếng Anh nhiều tỉnh thành cả nước đã được đưa ra tại hội thảo “Ngành đào tạo GV tiểu học với đề án ngoại ngữ quốc gia 2008-2020” do Trường ĐH Sư phạm TP.HCM tổ chức sáng 23-12.

Nói về khó khăn khi thực hiện đề án ngoại ngữ quốc gia, ThS Ngô Thị Nga, phó trưởng khoa ngoại ngữ Trường CĐ Sư phạm Bắc Ninh, cho rằng: “Khó khăn đầu tiên chúng ta gặp phải là lực lượng GV tiếng Anh cho tiểu học hiện tại không được đào tạo chuẩn về nghiệp vụ sư phạm tiểu học. Sắp tới tìm đâu ra nguồn GV giảng dạy tiếng Anh bậc này đang là một thách thức lớn với ngành giáo dục trên toàn quốc”.

Điệp khúc yếu và thiếu

Cái yếu của lực lượng GV tiếng Anh được ThS Nguyễn Minh Giang, giảng viên khoa giáo dục tiểu học ĐH Sư phạm TP.HCM, nêu ra: tại hội thảo thí điểm giảng dạy tiếng Anh ở tiểu học, Bộ GD-ĐT đã thừa nhận chỉ có 28/148 GV được khảo sát đạt chuẩn để dạy thí điểm tiếng Anh lớp 3.

ThS Ngô Thị Nga dẫn thực tế: Trong những năm qua, GV tiếng Anh tiểu học của chúng ta đều được đào tạo từ các trường CĐ sư phạm, ĐH sư phạm ngoại ngữ hoặc các trường ĐH, CĐ có mã ngành tương đương ngành cử nhân tiếng Anh. Một bộ phận GV tiếng Anh không qua trường sư phạm. Những GV được học sư phạm cũng chỉ có chuyên môn giảng dạy trung học chứ không chuyên về tiểu học.

Trở ngại hàng đầu cho chủ trương dạy tiếng Anh bắt buộc ở bậc tiểu học chính là trình độ sư phạm, phương pháp, kỹ thuật dạy học ở bậc tiểu học. Nếu trở ngại này không được khắc phục, việc dạy tiếng Anh bắt buộc ở tiểu học sẽ chỉ là hình thức, không đem lại hiệu quả thiết thực.

Từ thực tế địa phương Hậu Giang, nơi đã có 20 trường tiểu học có dạy tiếng Anh, ông Bùi Đức Quang - đại diện Sở GD-ĐT Hậu Giang - nêu thực tế sau nhiều năm tuyển GV tiếng Anh từ các trường ĐH, CĐ, tìm nguồn GV từ các tỉnh lân cận, hiện tỉnh này có 120 GV biên chế, đến năm 2020 cần thêm 479 GV, tức gấp bốn lần số GV hiện nay.

Lại có một thực tế khác được nêu lên: hiện nhiều trường CĐ sư phạm địa phương cũng không còn đào tạo GV ngoại ngữ trình độ CĐ do thực tiễn địa phương không có nhu cầu tuyển dụng. Tức là nhiều tỉnh thành không đào tạo đội ngũ GV có thể dạy tiếng Anh.

Trong khi đó, đến thời điểm này, chưa có trường ĐH, CĐ nào đào tạo ngành sư phạm tiếng Anh tiểu học. Việc mở mã ngành đào tạo GV tiếng Anh tiểu học vẫn còn là những đề xuất từ các sở GD-ĐT và dự định của các trường ĐH, CĐ.

Không dễ tìm nguồn

Nêu giải pháp tạo nguồn GV tiếng Anh tiểu học cho đề án ngoại ngữ quốc gia, TS Nguyễn Ngọc Vũ, trưởng khoa tiếng Anh Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, đề xuất bốn mô hình đào tạo GV.

Thứ nhất là mô hình học năm năm có hai bằng “sư phạm tiểu học” và “CĐ sư phạm tiếng Anh” với chuẩn tiếng Anh đầu ra đạt 500 điểm TOEFL PBT. Thứ hai, mô hình đào tạo bổ sung, cấp chứng chỉ giảng dạy tiếng Anh tiểu học cho SV tốt nghiệp khoa giáo dục tiểu học. Thứ ba, cấp chứng chỉ giảng dạy tiếng Anh tiểu học cho SV đã tốt nghiệp ĐH hoặc CĐ chuyên ngành tiếng Anh. Tuy nhiên, sẽ rất ít SV khoa tiếng Anh theo hướng dạy tiểu học. Thứ tư là mô hình dạy GV tiếng Anh tiểu học tại khoa Anh ĐH Sư phạm TP.HCM.

Tuy vậy, theo TS Nguyễn Thị Ly Kha - trưởng khoa giáo dục tiểu học Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, việc tìm và tạo nguồn GV dạy tiếng Anh những năm trước mắt là điều không đơn giản. Cuộc khảo sát bỏ túi của TS Kha về nhu cầu và nguyện vọng của người học đối với ngành sư phạm tiếng Anh tiểu học cho thấy một kết quả hết sức đáng lo âu về nguồn tuyển ngành này.

Khảo sát với đối tượng là 50 SV sư phạm tiếng Anh tại Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, kết quả cho thấy: không có SV nào có hướng sẽ về trường tiểu học dạy tiếng Anh vì ngại vất vả, thu nhập thấp, cơ hội thăng tiến chuyên môn không bằng so với dạy bậc THPT. Trong số SV sư phạm tiếng Anh được hỏi về nguyện vọng liên ngành cũng không có SV nào chọn học thêm ngành giáo dục tiểu học.

Tất cả phụ huynh có con học sư phạm tiếng Anh đều có chung ý kiến “không hướng cho con đi dạy tiếng Anh tiểu học, ít ra cũng dạy bậc THCS”.

Vài năm trở lại đây, ngành giáo dục tiểu học Trường ĐH Sư phạm TP.HCM thu hút khá đông người học văn bằng 2. Trong số này có đến 70% người có bằng giáo dục mầm non, nhưng không có ai tốt nghiệp ngành tiếng Anh hoặc sư phạm tiếng Anh có nguyện vọng học thêm giáo dục tiểu học. SV sư phạm tiếng Anh có nguyện vọng học văn bằng 2 cũng không chọn ngành giáo dục tiểu học.

Do vậy, tìm nguồn GV vừa có trình độ tiếng Anh vừa có chuyên môn sư phạm tiểu học, vừa yêu nghề là điều quá khó.

Ở góc nhìn của một đơn vị đào tạo, thạc sĩ Võ Thị Ngọc Trâm, khoa sư phạm tiểu học Trường ĐH Thủ Dầu Một, cho rằng việc xây dựng đội ngũ GV vừa dạy tiểu học vừa dạy tiếng Anh tiểu học rất cần thiết. Tuy nhiên, để làm được điều này, các cơ sở đào tạo phải có đủ giảng viên, cơ sở vật chất, phương tiện...

Đây là vấn đề nan giải với các trường, lại càng không dễ với các trường địa phương vốn có đội ngũ giảng viên còn mỏng.